Depresyonda olmak senin suçun değil!

Bu yazı 13 Ağustos 2013 tarihinde yayınlanmıştır

Evdeki anne-baba, okuldaki arkadaş, mahalle doktoru ve psi­koloji içinden bir çok uzman dep­resyonu açıklarken depresyon­daki insanın davranışlarını o kişi­nin kendisinden kaynaklandığını yani nihayetinde bulunduğu ruh halinin sorumlusunun kendisi ol­duğu yargısı ile hareket eder. Bu direkt bir şekilde dile getirilmese bile günlük yaşam dilimiz ve gü­nümüze hakim olan teoriler buna işaret eder. Bu yargılara göre ki­şinin depresyonda olmasının ne­deni kendi “içsel” mekanizması ya da olayları anlamasını sağla­yan “içsel” dinamiklerdir. Dep­resyondaki bireyi hem kendisi hemde toplum zayıf görüp, yete­rince güçlü iradesi olmayan biri olarak kabul edip tarif eder. Edil­mese bile kendi düşünce dünya­mızı bu konuda incelediğimizde buna benzer değer yargılarımızı rahatlıkla görebiliriz.
Bunun böyle olmasının nedeni özellikle fiziksel ve ruhsal “hasta­lıkları” anlamamıza son yüzyılda şekil verip, hükmeden Biyolojik Model’dir. Biyolojik Model fizik­sel hastalığı anlamaya çalışır­ken hastalığın kaynağını kişinin vücuduna yani “içine” bakarak çözmeye çalışır. Bu önermeden yola çıkan Biyolojik Model çok büyük başarılara ve birçok fizik­sel rahatsızlıkların çaresinin bu­lunmasını sağladı. Bu başarının devamı olarak bilimsel psikoloji ruhsal rahatsızlıkları aynı şekilde açıklamaya çalıştı ve çalışıyor. Zaten psikolojik sorunları ilaç­larla tedavi edip, “bozuk” olan beyni “akıl hastanelerine” tıkarak sadece ilaçlarla iyileştirme uğra­şıda Biyolojik Model’in etkisi ile ortaya çıktı. Tabii ki yapılan bir­çok araştırmayı göz önüne aldı­ğımızda ilaç tedavisinin özellikle kronik depresyon üzerindeki olumlu etkisini göz ardı edeme­yiz. Ama özellikle son yıllarda özellikle Davranışçı terapistler bu modelin insanların yaşadık­ları psikolojik problemleri açık­lamadaki yetersizliklerine işaret ediyor.
Davranışçı terapiye göre dep­resyon kişinin kendisinden kay­naklanmaz aksine depresyon kişilerin yaşamlarını beliryen şartlar ve çevresi ile olan ilişki­ler sürecinin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Depresyon insanın içindeki bir şey (zayıflık) değil, depresif (negatif) çevre ve koşul­lar içinde kısır döngü bir şekilde devam eden davranışlar dizgesi ve o çevre ile süregelen negatif ilişkilerdir.
Kişi yaptıklarını, çevresi ve insanlarla ilişkilerini değiştir­mediği takdirde depresyonda olmaya devam edecek ama bun­ları değiştirme uğraşı içerisine girdiğinde kendisini daha iyi his­sedecektir. Davranışçı terapide kişi beynini anti-depresif bir hale getirme uğraşına teşvik edilme­nin aksine çevresini, o çevre ile olan ilişkilerini anti-depresif bir hale getirmeye teşvik edilir.
Böylece kendini daha iyi his­sedip, güveni arttıkça ileriye, gelişime doğru olan yolculuğu, çevresinde pozitif deneyimler doğurup O’nu beslemeye devam edecektir.