Abhaz-Adige Kültür Derneği

Bu yazı 6 Aralık 2016 tarihinde yayınlanmıştır

Londra’da bulunan Türkiyelilere ait dernekleri araştırırken, 150 yıl önce Kafkasya’dan Anadolu’ya göç etmiş, oradan da çeşitli nedenlerle İngiltere’ye yolu düşmüş Çerkesler’in derneği ile karşılaştık Kendilerini “Diaspora’nın Diaspora’sı” olarak tanımlanan Çerkesler, kültür ve dillerini koruyabilmek için Londra’da yoğun bir örgütlenme ve toparlanma çabası içine girmişler.

Kafkasya’da yaşamış, Abhaz, Adige, Oset, Çeçen ve Kabartay gibi Kuzey Kafkasyalılara Anadolu’da genel olarak ‘Çerkez’ adı verilmiş. Kafkas halkları kendi aralarında çok sayıda dil, lehçe, kültür ve boydan oluşuyor. Bu yazıda İngiltere’ye kurulmuş ve yukardaki tüm toplumları bünyesinde toparlamaya çalışan Abhaz-Adıge Kültür Derneği’ni konu edeceğiz. Dernek, ilk 1990’lı yılların başında Londra’da kurulmuş. Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin yıkılması ve yerine ulusal cumhuriyetlerin bağımsızlık ilanına başladığı yıllarda, bir çok Çerkez de anavatanları için silaha sarılmışlar. Birazda bu mücadeleye destek vermek amacıyla kurulan dernek, nufüs sayısının az olmasınında etkisiyle sonraki yıllarda sessizliğe bürünmüş. 2011 yılına gelindiğinde Londra başta olmak üzere İngiltere’de yaşayan ve kesin sayıları bilinmeyen Çerkesler, yeniden toparlanma ihtiyacı duymuşlar. Eski derneklerini yeniden faaliyete geçiren bir kaç aktivist, kendi kabuğuna çekilmiş ve kaybolmakla karşı karşıya olan Kafkas kökenlilere ulaşmaya başlamış.

Abhaz-Adıge Kültür Dernek Başkanı Yeşim Trışha, İngiltere’deki Çerkeslerin durumlarını ‘Diyespara’nın Diyesparası’ olarak tanımlıyor. 21 Mayıs 1864 tarihi Çerkesler için çok önemli. Kırım Şavaşı’nda Rusların galip gelmesiyle Çerkez topluluklar için felaket ve sürgün dönemi başlamış. 21 Mayıs günü çıkartılan bir kararla Çarlık sınırları içinde bulunan Çerkeslerin ülkeyi terk etmeleri, aksi taktirde esir kabul edilecekleri ilan edilmiş. Karadeniz’in Kuzey Doğu kıyılarında gemilere tıka basa doldurulan Çerkesler, Osmanlı İmparatorluğu’nun Karadeniz kıyısında bulunan şehirlere akın etmeye başlamışlar. Bir çoğu bu yolculuk sırasında hayatını kaybetmiş. Bir çok Çerkes uzun yıllar boyunca ‘onlar akrabalarımızı yedi’ diyerek balık yemeyi reddetmişler. Batum, Trabzon, Samsun, Sinop, Akçakoca Sakarya ve Burgaz gibi limanlara sığınan sürgünler, daha sonra Osmanlılar tarafından Anadolu’nun çeşitli bölgelerine dağıtılmışlar. 150 yıl önce gerçekleşen bu sürgünde 1-1,5 milyon Çerkes yurtlarından kovulmuş. İşte böyle acılı bir Ulusun mensupları olan ve ‘sürgünü’ hiç unutmayan Kafkas kökenli Abhaz- Adıge Kültür Derneği mensupları, varolma mücadelelerini şimdi de Londra’da sürdürüyorlar. Her ayın ilk Pazar günü kahvaltıda buluşan Çerkesler, dillerini kültürlerini yeni nesillere öğretmek için çeşitli çalışmalar yapmışlar. 21 Mayıs Sürgün Günü’nü unutmamak için her yıl mutlaka deniz kenarında anmalar gerçekleştiriliyor.

Çocuklarına dünya ölçülerinde eğitim verme kaygısında olan Çerkesler, ‘gelenek ve ayıp’ kavramlarıyla kısaca sembolize ettikleri kültürlerini gelecek nesillere aktarmak konusunda da kararlılar. Atalarının geldikleri topraklarda cezaevlerinin bulunmdığını belirten Başkan Yeşim hanım, yanlışa düşenlerin de toplumdan dışlanma gibi çok ağır bir yaptırımla cezalandırıldığını, başka bir cezayada gerek kalmadığını söylüyor. Çerkesler de yaşlılar çok önemli. Evde ve toplum içinde hiyerarşi en yaşlı olandan başlıyor. Savaşçı bir topluluk olan Çerkesler için silah ve kama taşımak yaygın bir gelenek. Dünya da en çok Türkiye’de yaşayan Çerkesler, yirmi yıl öncesine kadar düğünlerde çok yaygın olarak silah sıkıyorlarmış. İstenmeyen olaylara neden olan bu davranışı önlemek için Çerkes yaşlılar, düğünlerde silah kullanımını yasaklamış. O günden bu güne Türkiye’deki sayıları milyonlarla ifade edilen Çerkesler, ülkenin heryerinde bu kurala uymuşlar. Londra’da kendilerine ait bir yer arayışında olan Abhaz-Adıge Kültür Dernek yöneticileri, İngiltere’de yaşayan tüm Çerkeslere ulaşmak istediklerini belirtiyorlar.

Derneğe ulaşmak isteyenler Ahbaz&Adiga Cültüral Association facebook adresinden yada Yönetim Kurulundan Yeşim 0755 7441 440 Gülsün 0794 6611 444 hanımlara ait telefonlardan iletişime geçebilirler.