Büyük Ekonomik Krizler Irkçılığı Hortlatıyor

Bu yazı 29 Nisan 2019 tarihinde yayınlanmıştır

Büyük ekonomik krizler, büyük siyasal çalkantıları da beraberinde getiriyor. Hızlı iletişim olanakları toplumsal değişimi hızlandırdı, uzun yıllar ülkeyi yöneten iktidarlar artık eskisi kadar vazgeçilmez değiller. Bir çok ülkede örnekleri görüldü, içeride yaşanan ekonomik krizden sonra, klasik partiler büyük güç kaybederken, yeni söylemle ortaya çıkan adı sanı duyulmamış gruplar partileştiler ve iktidarın ortağı durumuna geldiler. Son yıllarda özellikle Avrupa’da bunun bir çok örneğini görüldü, yaşandı.

Dünyanın neresinde olursa olsun ekonomik krizler ilk önce göçmenleri vuruyor. Sağa kayan siyasal eğilimler, gelişen korumacılık, güç kazanan milliyetçi partiler, kendine bir ‘günah keçisi’ aramaya başlıyorlar. Merkez partilerin güç kaybetmesi ve iktidara gelebilmek için aşırı sağ partilerle ortaklık kurma arayışları ırkçılığı güçlendiriyor, kurumsallaştırıyor.

Aydınlanmanın, hukuk kurallarının, insan haklarının, sosyal devletlerin ve refahın kalesi olan Avrupa’nın temel felsefeleri sarsılıyor. Gelişmiş Avrupa ülkeleri mal satarken ortadan kalkmasını istedikleri sınırların, serbest dolaşım söz konusu olduğunda korunmasından yanalar. Hep birlikte kalkınmak, alım gücünü artırarak pazarı genişletmek, refahı yaymak ve insanları yerinde tutarak gelişmelerini sağlama politikaları rafa kaldırılmış gibi. Avrupa ve gelişmiş dünya yüz yıl öncesindeki gibi, altın, petrol, maden ve diğer değerleri hemencecik ülkelerine taşımak derdindeler. Kamuflaj ,naziklik ve görsel hukuk kuralları ortadan kalktı. Eskiden olduğu gibi iç karışıklıklar ve gerekirse doğrudan müdahale etmek yoluyla değerli olan ne varsa ‘gasp’ edilmeye başlandı. Bu günlerde Birleşmiş Milletler ve yaptırımlarından söz eden yok, çünkü hükümsüz.

1930 Büyük Ekonomik Buhranı, 1939 yılında dünyanın bugüne kadar gördüğü en büyük yıkım olan, ll.Dünya Savaşı’nı getirdi. On milyonlarca asker, bir o kadar da sivil öldü, şehirler haritadan silindi, soykırımlar, katliamlar yaşandı, çok sayıda ülkenin sınırları yeniden çizildi, insanların üzerine atılan atom bombasıyla savaşlar ve dünyanın geleceği konusunda yeni bir düzleme geçildi.

Altı yıl devam eden ve tüm önemli ülkelerin savaştığı süreç sonunda, kartlar yeniden dağıtıldı ve yeni bir dünya düzeni kuruldu. Birleşmiş Milletler, NATO ve Varşova Paktı bu süreçte ortaya çıktı. Yaklaşık 75 yıl devam eden ‘Soğuk Şavaş’ dönemi sona erdi, ortam yeniden ısınmaya başlıyor.

Dünya pazarının değişmesi, pastadan büyük pay almaya başlayan ‘Doğulu Kaplanlar’ Avrupa’da ekonomik değişime ve siyasal farklılaşmalara neden oluyor. Yüz yıl ülkeleri yöneten partiler küçülüyor, siyasal yelpaze farklılaşıyor ve merkez partiler yok oluyor. Propaganda ve örgütlenmenin kolay olduğu çağımızda sıfırdan kurulan partiler bir kaç yıl sonra iktidar ortağı oluveriyorlar. Korkarım ki bu gelişme, sosyal adaletten yana, çevreci ve eşitlikçi bir dünya aramaktan öte, korumacı ve milliyetçi, ayırımcı politikalardan besleniyor. Avrupa ülkelerinde bu gün parlementoda grubu bulunan bir çok aşırı sağcı parti sayabiliriz. Ekonomilerin daralması, eskisi kadar iş gücü gereksiniminin bulunmaması ise kapanmayı artırıyor.

Kolay mal satabilmek için sınırları kaldıran ülkeler o sınırları göçmenlerden korumak için ordular kuruyorlar. Afganistan’a, Irak’a, Libya’ya, Suriye ve daha bir çoğuna ‘demokrasi’ götürmek için bomba yağdıranlar, mülteci akınına karşılık savunma kalkanlarını güçlendiriyorlar.

Göçmen akınından kurtulmak için tekneleri batırmak, savunma orduları kurmak yeterli olmaz. Dünyanın kaynaklarını olabildiği kadar adil paylaşmak, insanların doğdukları ülkelerde barış içinde yaşamalarını sağlamak, destekte bulunmak, teknoliji ve alt yapı götürmek daha yararlı ve kalıcı olacaktır. Günümüz insanı akıl çağında bu soruna ‘ilkel’ değil de ‘insancıl’ bir çözüm bulmak zorundadır.