Travma Sonrası İyileşme

Bu yazı 13 Ağustos 2024 tarihinde yayınlanmıştır

Travmatik deneyimler, bireyin ruh sağlığını derinden etkileyen ve iyileşme sürecini karmaşık hale getirebilen olaylardır. İyileşme süreci, bireyin travmatik bir deneyimin ardından yeniden dengeye/bilgileri işlememeye ulaşma çabasıdır. Ancak, iyileşmek, travmatik olayın tamamen unutulması anlamına gelmez. Bunun yerine, iyileşme, bireyin benzer stres kaynaklarıyla karşılaştığında farklı ve daha sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmesi olarak görülmelidir.

Travma, bireyin fiziksel veya psikolojik bütünlüğünü tehdit eden ve bu nedenle yoğun korku, çaresizlik veya dehşet hislerine yol açan bir olay olarak tanımlanır (American Psychological Association [APA], 2013). Travmatik olaylar arasında doğal afetler, savaş, cinsel veya fiziksel istismar, kazalar ve ani kayıplar gibi çeşitli durumlar yer alır. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), bu tür olaylar sonrasında ortaya çıkabilen yaygın bir ruhsal sağlık sorunudur. TSSB, bireylerin olay sonrası sürekli olarak olayı yeniden yaşaması, kaçınma davranışları geliştirmesi ve aşırı uyarılma belirtileri göstermesiyle karakterizedir (American Psychiatric Association [APA], 2013).

İyileşme, statik bir durumdan ziyade dinamik ve bireysel bir süreçtir. İyileşme sürecini etkileyen birçok faktör vardır; bu faktörler bireysel, çevresel ve sosyal destek sistemlerine kadar geniş bir yelpazede incelenebilir. Örneğin, bireyin başa çıkma mekanizmaları, travma sonrası sosyal destek ağları ve travmatik olaya verilen bireysel anlam, iyileşme sürecinin yönünü belirleyen temel etkenlerdir (Bonanno, 2004).

Birçok çalışma, iyileşmenin doğrusal bir süreç olmadığını, iniş çıkışlar ve gerilemelerle dolu olabileceğini göstermektedir (Herman, 1992). Bu, iyileşmenin sadece bir travmayı atlatmak değil, benzer durumlar tekrarlandığında farklı yollar ve tepkiler geliştirebilme yeteneğini kazanmak anlamına geldiğini vurgular. Bireyin travmatik deneyimler sonrasında yeniden travmatize olmadan benzer zorluklarla başa çıkabilmesi, sağlıklı bir iyileşme sürecinin en önemli göstergelerinden biridir.

Travma sonrası iyileşmeyi destekleyen klinik müdahaleler, genellikle bilişsel-davranışçı terapi (BDT), duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR), ve travmaya odaklı terapi yaklaşımlarını içerir. Bu terapötik yöntemler, bireylerin travmatik anılarını yeniden işlemelerine ve bu anılara karşı yeni bakış açıları geliştirmelerine yardımcı olur (Shapiro, 2017).

Bilişsel-davranışçı terapi, bireylerin olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi ve travmatik olaylara ilişkin daha işlevsel anlamlar geliştirmeyi hedefler. EMDR ise, travmatik anıların işlenmesini hızlandırmak için göz hareketleri gibi duyusal uyaranlar kullanarak travmanın etkisini azaltmayı amaçlar (Shapiro, 2017). Bu terapiler, bireylerin travmatik olaylara verdikleri duygusal tepkileri yeniden yapılandırmalarına ve travma sonrası yeniden işlevsel yaşamlarına dönmelerine yardımcı olur.

İyileşme süreci, travmatik deneyimlerden ders çıkararak ve bu deneyimleri daha sağlıklı bir şekilde yönetme becerisi kazanarak gerçekleşir.

 

Website: www.melikebaris.com

Instagram: www.instagram.com/psikolog_melikebaris/

Sevgiyle kalın!

Melike Barış

Psikolog ve Gottman Çift Terapisti

 

Referanslar

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association.
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20–28.
• Herman, J. L. (1992). Trauma and recovery: The aftermath of violence–from domestic abuse to political terror. Basic Books.
• Shapiro, F. (2017). Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) Therapy, Third Edition: Basic Principles, Protocols, and Procedures. Guilford Publications.