Sosyal Endişe (Fobi)

Bu yazı 23 Temmuz 2013 tarihinde yayınlanmıştır

Hemen hemen herkes bir top­luluğun karşısına çıktığında sıkıl­ganlık, utangaçlık ve endişe ya­şar. Bazılarımızın yaşadığı utan­gaçlık diğer insanlarınkinden çok daha fazla olabilir. Fakat yaşanı­lan utangaçlık ya da endişe ba­zılarımız için o kadar yoğundur ki korkularımız yüzünden hoşu­muza giden şeyleri yapmayı dur­durur, sosyal hayatımızı kısıtlar ve kendimizi yıllar boyu sürebile­cek yalnızlığın içinde bulabiliriz.
Kendine güveni çok fazla olan bir insan bile zaman za­man sosyal endişe yaşarken, bu endişeyi yoğun olarak yaşayan bireyler böyle ortamlarla baş edemiyeceklerini düşünürler. Bireyin endişeyi yaşamak için sosyal ortama girmesi de gerek­mez çünkü sosyal etkinliği ya da geçmişte yaşanılan bir sosyal du­rumu düşünmek bile bireyin en­dişe ve korkular yaşamasını te­tikleyebilir. Sosyal fobi özellikle şu gibi durumlarda kendisini or­taya çıkarır; Tanımadık yeni in­sanlarla tanışmak, ilgi odağı ol­mak, yüksek makamda birileri ile konuşmak, bir topluluk önünde konuşma yapmak, partiler, bir eylemde bulunurken (yemek yerken, yazı yazarken, birşeyler içerken) başkaları tarafından iz­lenmek.
Sosyal fobi yaşayan bireyler çoğunlukla kendilerini başka­larının karşısında aptal yerine koyacaklarını, başkaları tarafın­dan kabul edilip takdir edilmek isterken, kendilerini rezil edecek­lerini, reddedilip, geri çevrilecek­lerini düşünürler. Böyle düşünür­ken sosyal ortama girdiklerinde tüm dikkatlerini negatif düşün­celerini barındıran ve kafaların­daki, içlerinde yarattıkları negatif ucube imaja (dışarıdan göründü­ğünü varsaydıkları kendi negatif imajları) verirler. Dışarıya, ya da insanların gözlerine bakmak­tan çekinirken, dışarıya baktıkla­rında her zaman için çevredeki negatif işaretlere konsantre olur­lar. Örneğin bir konuşma yaptık­larında 20 kişi onları dinlerken sosyal fobi yaşayan birey tele­fonu ile oynayan sadece bir in­sanı görüp çok sıkıcı bir konuşma yaptığını ve insanların kendisini beğenmediğini düşünür.
Sosyal fobi ve korkular ken­disini vücuttaki fiziksel değişik­liklerle gösterir. Sosyal ortamı düşünen ya da ortama girme­den önce veya girdiği ilk anlarda birey birdenbire endişelerinin arttığını, vücudunun ısındığını, kalbinin çok hızlı bir şekilde at­maya başladığını, nefes alış ve­rişinin hızlandığını, yüzünün kızardığını, ellerinin titrediğini, başının döndüğünü, ağzının ku­ruduğunu, göğsünün sıkıştığını vb. hissedebilir.
Tabii ki böyle korkulacak semptomlar yaşayan bireyler çoğunlukla çareyi uzak durmada, kaçınmada bulurlar. Ya da sos­yal ortamlara girseler bile ken­dilerini korumak için gizli, kur­nazca yöntemler geliştirirler. Fakat kullandıkları bu yöntem­ler ters teper çünkü bu yöntem­ler daha çok dikkatin üzerlerine yönelmesini sağlayabilir. Zaten genel anlamda kaçınmak bire­yin kendisi ve başkaları hak­kında yeni şeyler öğrenmelerini engellediğinden problemin kısır döngüler şeklinde devam etme­sini koşullar. Sorunun ciddiye­tine rağmen konuşma terapileri özellikle CBT yani kognitif davra­nışsal terapi, sosyal fobiyi aşma konusunda çok başarılı sonuçlar vermektedir.