İnsanlık tarihi boyunca oruç ve anlamı

Bu yazı 14 Haziran 2016 tarihinde yayınlanmıştır

Bu ay Müslümanların oruç tutması farz kılınan Ramazan ayı. Artık herkesin bildiği gibi Kuran- Kerim’in Müslümanlara emretmiş olduğu oruç ibadetinin hem bedensel hem de ruhani olarak birçok faydaları bulunmaktadır.

Diyetisyenler ve doktorlar oruç tutmanın bedene faydalarını zaten detaylı yazacakları için ben bugün oruç tutmaya daha değişik açılardan da bakacağım. Tüm Semavi dinlerde farklı şekillerde oruç tutmak farz kılınmıştır.

Örneğin Yahudilikte oruç nefsi terbiye etme sayılırken, bazen de Allah’a yaklaşma aracı olarak kabul edilmektedir. Semavi dinlerin dışındaki dinlerde de orucun önemli bir yeri vardır. Örneğin Budizm’in kurucusu Buda, ‘kurtuluşa’ yani Nirvana’ya ulaşmanın yolunun arzulardan vazgeçmekten geçtiğini vurgular. Bunun pratik yolu da oruç tutmaktır.

Aslında bakınca tüm semavi dinlerde ve geçmişteki kültürlerde, inançlarda Yaradan’a yakınlaşmak için bedeni zevklerden vazgeçmek üzere oruç tutulmuştur. Orucun görünen açık manasına bakarsak bedene faydasıdır. Günümüzde birçok insan normal bir günde bilinçsiz şekilde sürekli yemek eyleminde bulunduğu için sindirim sisteminin düzeni bozulmaktadır.

“ Orucun farz kılınmasındaki amaçların başında, insana, nefsini, kötü ahlakını düzeltmeyi öğretmek gelir. İkinci amacı, insanların, kendilerine çeki düzen vermesini ve beden organlarını istirahat ettirmesini sağlamaktır. Üçüncüsü, maddi olanakları geniş olanları aç bırakıp onların, aç kimselerin halinden anlamasını sağlamaktır.” (Lütfi Filiz)

Zaten herhalde insanlık tarihinin en çok şişmanlık sorunu günümüzde yaşanmaktadır. Zararlı yeme ve içme alışkanlıkları Yaradan’ın bize emanet ettiği bedenimizin işlevlerini bozmaya ve hastalıklara davetiye çıkartmaya devam etmektedir. Oruç tutan kişilerin normalde bu tür olumsuzluklardan sıyrılması amaçtır. Çünkü belirli saatlerde yenilen yemekler sindirim sisteminin biraz dinlenmesine olanak sağlar. Yabancı ve zararlı maddeler vücuda daha az girer. Özellikle bilinen bir gerçek var ki alkol alan bazı Müslümanlar Ramazan ayı ile alkol alımına bir ay ara vermektedir. Bu bile karaciğerin dinlenmesi için minicik bir fırsat olarak görülebilir. Tabi vücuda hiç alkol ve sigara gibi zararlı maddelerin alınmaması amaçtır.

Tüm bunlara bakınca oruç insandaki hayvani arzuları öldürmeye yöneliktir. İnsanların aldıkları çok fazla gıdalar, bedene katkı sağlar. Beden ise insanın hayvani tarafıdır. Bunlar işin bedensel ve sosyal tarafıdır. İşe bir de diğer yönden bakarsak, bedenimiz ruhumuzun kılıfıdır. Özümüzdeki maneviyata ulaşmak için beynin sürekli sindirim ve bedensel işler ile uğraşmak yerine namaz gibi meditasyon tarzı ritüellere odaklanması gerekmektedir. Allah oruç ile insanların yeme, içme konularını dengelemesini istemiştir.

Fakat burada şu var ki orucun anlamı sadece önüne yiyecek içecek konmayan hayvanın aç kalması gibi aç oturmak değil, dünyevi zevklerden, nefsani duygulardan, kötü ahlaktan, benlikten uzaklaşmak demektir. Bedensel oruç daha kolaydır çünkü yiyip içmemekle iş bitmektedir. İftar vakti geldiğinde tıka basa yiyenler de azımsanmayacak kadar fazladır. Bu tarz sadece yemeden içmeden durmak ile oruç tutanlarda huy değiştirmeye pek rastlanmaz.

Makbul olan sadece Ramazan ayına mahsus değil hayat stili olarak sağlıklı ve az yemek, huyların güzelleştirilmesi, nefsani yönün farkına varılması, kontrol altına alınması için çabalanması, ruhaniyet ile maddiyatın dengelenmesi şeklinde devamlı olan oruçtur.

Tabi ki bunu yapabilmek hiç kolay olmasa da insan olarak asıl amacın bu olduğunu en azından Ramazan ayı boyunca hatırlayabiliriz. Allah, her şeyi yerli yerince yapmıştır. Koyduğu kuralları kendisi için değil bizlerin hayrına koymuştur. Tüm İslam âlemine huzurlu, sağlıklı, bereketli ve hayırlı bir Ramazan ayı diliyorum.

Facebook: neslihandogan.london

Instagram: nd_london