Anksiyete (3) – Neden Olur ve Risk Altındakiler

Bu yazı 28 Temmuz 2023 tarihinde yayınlanmıştır

Sevgili Okurlarım,

Bu hafta sizlerle anksiyeteye neden olan sebepleri ve kimlerin bu duygusal labirente daha yatkın olduğunu içtenlikle paylaşmak istiyorum. Geçen yazımda anksiyetenin çeşitli yüzlerini incelemiştik, şimdi ise daha derinlere iniyoruz.

Anksiyete, çeşitli iç ve dış etmenlerin karmaşık etkileşimi sonucu ortaya çıkabilen bir durumdur. Her birey farklı yaşam deneyimleri ve genetik yatkınlıklara sahip olduğundan, anksiyeteye yol açan belirli nedenler de değişebilir. Ancak, genel olarak anksiyetenin ortaya çıkmasına katkıda bulunan yaygın faktörler şunlardır:

1. Stresli Yaşam Olayları: Travmatik olaylar, ciddi hastalıklar, iş kaybı, yakın birinin kaybı gibi stresli yaşam olayları anksiyete bozukluğu gelişimini tetikleyebilir. Bu tür olaylar, bireyin duygusal dengesini sarsar ve uzun süreli kaygıya yol açabilir.
2. Genetik Yatkınlık: Ailede anksiyete bozukluğu öyküsü bulunması, bireyin de bu rahatsızlığa yatkın olabileceği anlamına gelir. Genetik faktörler, anksiyetenin gelişimi için risk oluşturabilir ancak tek başına belirleyici değildir.
3. Beyin Kimyasındaki Denge Bozuklukları: Beyindeki kimyasal maddeler olan nörotransmitterlerin dengesizliği de anksiyete bozukluklarına yol açabilir. Özellikle serotonin ve dopamin düzeylerindeki değişimler, anksiyete semptomlarının ortaya çıkmasında etkili olabilir.
4. Kişilik Yapısı: Mükemmeliyetçilik eğilimi, düşük özgüven, zayıf problem çözme becerileri gibi kişilik özellikleri, anksiyete bozukluklarına yatkınlığı artırabilir. Bu tür özelliklerle başa çıkmak güç olduğunda, kaygı düzeyi artabilir.
5. Travmatik Çocukluk Deneyimleri: İstismar, ihmal veya aile içi çatışma gibi travmatik çocukluk deneyimleri, yetişkinlikte anksiyete bozukluğu riskini artırabilir. Çocuklukta yaşanan olumsuz deneyimler, duygusal düzenlemeyi olumsuz etkileyerek anksiyete gelişimine zemin hazırlayabilir.

Anksiyete bozukluğu riski herkes için ayni değildir. Ancak bazı kişiler diğerlerine göre daha yüksek risk altındadır. Kimlerin daha fazla dikkatli olması gerektiğine bakalım:

1. Aile Öyküsü: Ailesinde anksiyete bozukluğu öyküsü bulunan bireyler, genetik yatkınlık nedeniyle anksiyete geliştirme riski taşırlar. Aile geçmişinde bu tür rahatsızlıklar olanlar, kendi psikolojik sağlıklarını göz ardı etmemelidir. Anksiyete teşhisi konanların yüzde 25’inin birinci derece akrabasında da anksiyete teşhisi olduğu gözlemlenmiştir (Munir ve diğerleri, 2022).
2. Kronik Hastalığı Olanlar: Kronik fiziksel hastalığı olan kişiler, uzun süreli sağlık sorunlarıyla başa çıkarken kaygı düzeylerinde artış yaşayabilirler. Hem bedensel hem de zihinsel sağlığa dikkat etmek önemlidir.
3. Travmatik Deneyimleri Olanlar: Travmatik bir olay yaşamış bireyler, olayın etkisini uzun süre taşıyabilirler. Bu durum, anksiyete bozukluğunun gelişimine zemin hazırlayabilir.
4. Stresli İş, Okul veya Çalışma Ortamı: Yüksek tempolu işlerde çalışanlar veya sürekli stres altında olan bireyler, anksiyete bozukluğu açısından daha hassas olabilirler. İş stresiyle başa çıkma yöntemlerini öğrenmek, bu kişiler için önemlidir.
5. Uyarıcılar ve Diyet: Kafein, belirli maddeler ve ilaçlar tüketmek belirtilerinizi kötüleştirebilir.

Unutmayalım ki anksiyete, herkesin hayatında zaman zaman normal bir tepki olabilir. Ancak belirtiler sürekli ve kontrol edilemez bir hale geldiğinde ya da günlük yaşamı olumsuz etkilemeye başladığında, profesyonel yardım almak önemlidir. Psikolojik destek, anksiyeteyle başa çıkmak için güçlü bir araçtır. Terapi seansları, iç dünyamızdaki karmaşayı anlamamıza, duygusal zorluklarımıza destek olarak daha sağlıklı bir ruh haline ulaşmamıza yardımcı olur.

Değerli okurlar, yazımızın sonuna gelirken, sizlerin sorularını ve önerilerinizi merak ediyorum. Sorular ve öneriler için Olay Gazetesi’ni arayabilir veya mail atabilirsiniz, böylelikle bir sonraki yazımda sorularınıza cevap olabilirim.

Sevgiyle kalın,

Psikolog Melike Barış

Website: www.melikebaris.com

Instagram: www.instagram.com/psikolog_melikebaris/

 

Kaynaklar: Munir S, Takov V. Generalized Anxiety Disorder. [Updated 2022 Oct 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441870/